Kernwoorden: alchemie, astrologie, belangrijke, boeddhisme, Brian Victoria, Buddha, christendom, david brazier, eenheidservaring, ervaring, esoterica, existentialisme, filosofie, gehechtheid, getal, getallenreeksen, geweld, godsbeeld, Hans Stolp, Helmut Kohl, hemelkoningin, I Ching, informatie, intellectualisme, matriarchaal, matriarchaat, meditatie, menswording, mythen, navel, niet-dualistisch, ongrond, Oosterse, otto duintjer, patriarchaal, persoonlijke, philip renard, plaatjes, risicofactoren, scherp portretteert, schrijnendheid, Socrates, stromingen, T.S. Eliot, uiterlijk, Valentinus, vanars, verlichtingservaring, verloren, verschillen, voorwerpen, Westerse, yang, yin, zintuigen, Zuid-Afrika
Beginnersleerboeken over boeddhisme
Onderaan deze pagina vindt u enkele verwijzingen naar literatuur voor gevorderden.
Hope / Van Loon, Boeddha voor beginners (Elmar, ISBN 9038903685; kernachtige informatie met veel plaatjes en strips, leerzaam).
Batchelor, Boeddhisme zonder geloof (Asoka, ISBN 9056700154; persoonlijke beleving en betekenis voor de westerse mens, beschouwelijk en aansprekend).
De Vries, Boeddhisme voor beginners (De Boekerij, ISBN 9022517264; waardevolle inleiding in hoofdzaken van geschiedenis, opvattingen en kunst).
Faure, Boeddhisme: Essenties van een geloof (Uniepers, ISBN 9068252070; schitterend plaatwerk met pittige informatie over diverse vormen en tradities).
Verder kan genoemd worden: Keown, Licht op boeddhisme (Servire, ISBN 9063255527; informatief maar conservatief).
Deze vijf boeken worden hieronder nog nader toegelicht.
Voor een doeltreffende informatieve en inspirerende benadering vanuit de boeddhistische praktijk en theorie (adem en aandacht, bewustzijn en meditatieoefeningen, inzicht en levensbeschouwing) kan verwezen worden naar de zeer goede boeken van Thich Nhat Hanh met tekst van en commentaar op enkele belangrijke korte kernachtige soetra’s:
Idem, Adem is bewustzijn: Anapanasati-soetra, Nieuwerkerk a/d IJssel (Asoka) 1999, 74 pp.
Idem, Leven in aandacht: Commentaar op het Satipatthana-Soetra, Nieuwerkerk a/d IJssel (Asoka) 2002, 181pp.
Idem, Our Appointment with Life: Discourse on Living Happily in the Present Moment, Translation and Commentary on The Sutra on Knowing the Better Way to Live Alone, Berkeley CA (Parallax Press) 1990, 54pp.Een heldere aansprekende aktuele uitleg van de vier edele waarheden van Boeddha biedt David Brazier, The Feeling Buddha: A Buddhist Psychology of Character, Adversity and Passion,[ met noten, bibliografie en register,] New York (Fromm) 1998, 207 pp., ook in vertaling te verkrijgen: Idem, Zonder gruis geen parels, Rotterdam (Asoka) 2001, 233 pp.
Aanbevolen in verband met de relatie tussen boeddhisme en christendom:
Thich Nhat Hanh, Boeddha leeft, Christus leeft (Asoka, ISBN 9056700485) en Boeddha en Jezus als broeders (Asoka, ISBN 9056700515).
N.B. Alle tot nu toe genoemde boeken, evenals de hieronder genoemde van Ton Vink en Jack Kornfield, zijn mede geselecteerd op het criterium dat zij minder kosten dan € 20,–.
Voor uitgebreide informatie moet men misschien duurdere boeken hebben, zoals Huston Smith, De religies van de wereld (ISBN 9021589954) en boeken en naslagwerken in bibliotheken. Bij uitgeverij Asoka verschijnen momenteel vele goede titels over speciale onderwerpen die verband houden met het boeddhisme. Voor filosofie kan men denken aan Bor/Petersma, De verbeelding van het denken: Geïllustreerde geschiedenis van de westerse en oosterse filosofie (ISBN 9025400396).
Van de andere boeken moeten zeker genoemd worden Alphons van Dijk, Over (de) verlichting: Een inleiding tot het boeddhisme voor humanistisch geïnspireerde mensen (Damon, ISBN 9055730483; vooral waardevol als inleiding en omdat het goed ingaat op een veelheid aan relevante, ook moderne vragen), en alle andere boeken van Thich Nhat Hanh (omdat hij – naar ik afleid uit de publicaties die ik al gelezen heb – over zeer veel belangrijke onderwerpen zowel goede en eerlijke informatie geeft als de goede vragen stelt, alles op een pedagogisch uiterst sterke en prettige manier).
Een van de vertegenwoordigers van de Tibetaanse boeddhistische traditie in het Westen – maar met een volledige opleiding het Tibet van vóór de Chinese invasie! – is Tarthang Tulku, die veel werk gemaakt heeft van het begrijpen van het Westen en van het ‘vertalen’ van houding en betekenis van het boeddhisme in een Westerse context. Ik wijs in dit verband op enkele van zijn boeken: Vaardig handelen: Werken als bron van creativiteit, inspiratie en voldoening (Amsterdam (Uitgeverij Dharma) 1999-3e druk), Leven in evenwicht: Een gids voor zelfgenezing, gewaarzijn en meditatie (idem zonder jaartal, Engels origineel al uit 1977), dat nog een ‘volledig’ overzicht probeert te bieden van wat het Tibetaanse boeddhisme serieuze leerlingen kan leren, en De grenzenloze geest: Overpeinzingen over het boeddhisme in de westerse wereld (idem 2003), waarin ook vragen over de wetenschappelijke en de therapeutische methode en cultuurverschillen aan de orde komen. Bij de genoemde uitgeverij zijn meer boeken van deze auteur te vinden.
Verder boeken over de Aziatische culturen en religies in het algemeen; de boekjes Indiase levensbeschouwing (Damon, ISBN 9055730904) en Chinese levensbeschouwing (Damon, ISBN 9055730955) van Ton Vink geven bijvoorbeeld in kort bestek heel wat informatie. En naslagwerken daarover zoals Lexikon der Oestlichen Weisheitslehren (O.W. Barth, ISBN 3502674035).
Tenslotte is Het kleine Boeddhaboek van Jack Kornfield (East-West Publications, ISBN 9053400478) een mooi uitgegeven en geïllustreerde spreukenverzameling met boeddhistische inzichten en voor meditatiedoeleinden, ook geschikt als cadeauboekje.
Dan iets meer over de eerstgenoemde vijf boeken:
Hope en Batchelor zijn vooral op persoonlijke verwerking gericht. Faure en de Vries zijn vooral objectief informerend (Faure is afgezien van de illustraties eigenlijk geen beginnersboek maar biedt hoge kwaliteit, heeft een heel eigen invalshoek en is erg goedkoop voor wat het biedt). Keown is wel informatief, bijvoorbeeld over meditatie, maar houdt over actuele vragen teveel mogelijkheden open en is in wezen conservatief.
De Vries en Hope (en Keown) zijn eenvoudig en goed te begrijpen, Batchelor en Faure zijn pittiger.
De Vries:
prettig leesbaar, gemakkelijk
overzichtelijk gerangschikte essentiële feiten en wetenswaardigheden
ook aandacht voor de positie van vrouwen en voor politieke aspecten
speciale aandacht voor kunst en motieven daarin
veel aandacht voor het Tibetaanse boeddhisme, weinig voor de andere stromingen (neem hiervoor Hope)
weinig aandacht voor persoonlijke vragen van de lezer(es) (neem hiervoor Hope of Batchelor)
Hope:
eenvoudig, aansprekend, bladert lekker weg
met veel strips, tekeningen en schemaatjes geïllustreerd, luchtig
stelt veel relevante aspecten helder en begrijpelijk aan de orde
geeft de kerngegevens (leven en leer van de Boeddha, belangrijke opvattingen, stromingen, moderne leraren) beknopt maar aansprekend weer
appelleert aan de lezer(es) om zijn of haar eigen antwoorden te vinden op vragen die Boeddha en het boeddhisme stellen en met behulp van de middelen die zij aanreiken
Batchelor:
accent op de actuele betekenis van het boeddhisme voor mensen met een Westerse achtergrond
accent op wat de lezer(es) aan het boeddhisme kan hebben, ervan kan leren en vervolgens kan doen
uitgebreide uitleg en waardevolle moderne verwerking van de belangrijke begrippen en opvattingen uit de boeddhistische traditie (onder meer verlichting, agnosticisme, mededogen, leegte)
wijst wedergeboorte af als voor het moderne Westen niet acceptabel
helder maar pittig (het pittige zit hem er in dat het boek het resultaat is van een emotioneel en intellectueel verwerkingsproces dat nog niet is afgesloten en waaraan de lezer wordt uitgenodigd deel te nemen zonder bij voorbaat de uitkomst al te weten; leerzaam maar inspanning vragend)
weinig historische en rituele informatie (neem hiervoor de Vries en Faure)
Faure:
schitterend geïllustreerd, beeldtaal belangrijk
overzicht van belangrijke rituelen, opvattingen en voorwerpen van bezwering en verering
dicht bij het levende boeddhistische volksgeloof door de eeuwen heen (uiteenlopende tijden en stromingen)
belangrijk tegenwicht tegen eenzijdig naar voren halen van filosofische aspecten (neem hiervoor Batchelor en Hope)
erg beknopt over geschiedenis en opvattingen van de Boeddha en de boeddhistische stromingen (neem hiervoor de Vries)
geeft en passant waardevolle aanvullende kritische informatie over eenzijdige beelden die in het Westen over de geschiedenis van het boeddhisme bestaan
pittig om te lezen, het is allemaal erg beknopt en gemakkelijker te plaatsen als men al veel voorkennis heeft (ofwel: het boek wordt waardevoller naarmate men die verwerft!)
Keown:
interessante, helder gepresenteerde informatie over een veelheid van basisgegevens maar zonder veel integratie (neem hiervoor Batchelor en Faure)
informatief hoofdstukje over meditatie
houdt rekening met actuele vragen maar lijkt niet erg in een eigen keuze geïnteresseerd (neem hiervoor Hope en Batchelor)
in wezen conservatief, en vooral geschikt voor hen die van wedergeboorte en reïncarnatie uitgaan
Voor een aantal verwante verdere onderwerpen verwijs ik naar de Literatuurlijst Zen en Oosters en Westers denken.
[P.S. Actuele links die naar deze webpagina verwijzen:
- Bespreking van enkele boeken van Thich Nhat Hanh
- Literatuurlijst Zen en Oosters en Westers denken
- heilige-schrift.allepaginas.nl
- www.informatieve-links.nl/boeddhistische-stromingen.html
- boeddhisme.startpagina.nl/
]
Studieboeken voor gevorderden
–Voor het ontstaan van het boeddhisme, en met name van de belangrijkste ideeën (de ‘leer’) in hun historische en sociale context, zie mijn bespreking van Gombrich’ boek How Buddhism Began en van Collins’ boek Selfless Persons
–Het boven genoemde boek van Faure, met veel historische en culturele informatie, kan ook bij de boeken voor gevorderden genoemd worden
–Voor een pittige maar zeer goede analyse en uitleg van het boeddhisme en tevens een vergelijking met de Westerse cultuur, psychologie en filosofie zie (mijn bespreking van) David Loy, Lack and Transcendance: The Problem of Death and Life in Psychotherapy, Existentialism and Buddhism
–Van diverse boeken van Thich Nhat Hanh (zie boven) kan gezegd worden dat zij een kernachtige inleiding in het boeddhisme zijn, met een combinatie van eenvoud en diepgang – en historische en wetenschappelijke en filosofische betrouwbaarheid – die gevorderden niet misstaat
–David Brazier geeft in zijn boek Het nieuwe boeddhisme: Suggesties voor een andere leefwijze, Rotterdam (Asoka) 2003, 316pp. (voor mijn bespreking zie de link) een uiterst waardevolle kritische visie op wat boeddhisme is en waarop het gericht is, namelijk op (verandering in de richting van) een nieuwe wereld, inclusief verbetering van de huidige maatschappij. Daarbij verschaft hij veel waardevolle algemene informatie en biedt vooral veel genuanceerde overwegingen die lezers van nu kunnen helpen keuzes te maken bij de vraag wat ze aan het boeddhisme kunnen hebben (zie ook zijn bovengenoemde boeken, onder meer over de vier edele waarheden). Omdat Het nieuwe boeddhisme deels bekendheid met een aantal historische en actuele ontwikkelingen betreffende het boeddhisme veronderstelt, is het wellicht meer een boek voor gevorderden dan voor beginners. Maar de laatsten kunnen er zeker ook het nodige aan hebben.
–Zie ook boven over uitgebreide informatie, andere boeken en naslagwerken
–Een indringend boeddhistisch pleidooi om de leer niet te verabsoluteren maar te verwerkelijken vindt men onder meer in het Diamant-soetra, onder andere gepubliceerd onder de titel The Diamond that Cuts through Illusion met commentaar van Thich Nhat Hanh, en – voorzien van een ongeëvenaarde beknopte inhoudelijke en historische inleiding in het boeddhisme – onder de titel The Diamond Sutra: transforming the way we perceive the world met uitgebreid commentaar van Mu Soeng
–Een (Mahayana) boeddhistisch geschrift dat qua positie in het boeddhisme wel vergeleken is met die van de Navolging van Christus van Thomas a Kempis in het christendom, is Santideva, Het pad van de Boddhisattva: Bodhicaryavatara: vertaald uit het Sanskriet en ingeleid door Ria Kloppenborg (Amsterdam (Uitgeverij Dharma), 1993 herziene druk).
–Voor de relatie tussen Oosters en Westers denken in het algemeen zie enkele verdere verwijzingen in de Literatuurlijst Zen en Oosters en Westers denken
