Wie een boeiende inleiding zoekt in de persoon en het werk van Franciscus van Assisi kan zich een groot plezier doen met het boek van Hein Stufkens. Stufkens heeft de idealen van Franciscus, zijn levensweg en optreden, helder samengevat en vertaald naar onze tijd. Daarbij maakt hij gebruik van de teksten van Franciscus en vrijwel alle oude bronnen in de vorm van levensbeschrijvingen, verhalenbundels en dergelijke, en ook nog heel wat boeken over Franciscus uit onze tijd. Daar rijst een boeiend beeld uit op, en Stufkens laat ook goed zien waar onze verwantschap met zijn idealen stuit op de vreemde verschillen tussen onze tijd en die van de Middeleeuwen waarin Franciscus opgroeide en leefde. Zoals de kadaverdiscipline, de asketische afwijzing van het lichaam en meer. De enorme bekendheid van Stufkens met het religieuze denken in en buiten het traditionele christendom, zowel in mystiek als in oosterse religies, het New-Agedenken en andere moderne spirituele stromingen, leidt er daarbij toe dat hij goed de dilemma’s en de overeenkomsten uit kan leggen die zo op ons af komen. Hij maakt duidelijk dat die vreemde zaken begrepen moeten worden in hun eigen context. Een spiritualiteit die in opkomst was in een omgeving waar onthechtheid ten opzichte van het leven bepaald niet voorop stond. Waar de pausen, de toenmalige leiders van de christelijke kerk, het op het punt van verraad aan haar spirituele traditie ook nog niet voor iedereen overduidelijk verbruid hadden. En dat die vreemde zaken dan vaak heel menselijk zijn. Althans dat zouden wij nu kunnen vinden, hoe dat in die tijd beleefd werd wordt door Stufkens niet uitgewerkt (wie daarover meer wil lezen, is wellicht zeer gebaat bij het boek van de Franse historicus Jacques Le Goff over Franciscus, in het Engels vertaald als Saint Francis of Assisi, Oxford (Routledge) 2003 – ISBN 0415284732; recent is ook een Duitse vertaling verschenen: Franz von Assisi, Stuttgart (Klett-Cotta) 2006). Een sterk punt vind ik zijn nadruk op het mededogen, speciaal het boeddhistische denken daarover en praktiseren ervan. Dat biedt net iets meer ruimte dan de gangbare of traditionele christelijke categorieën van goed en kwaad – en de fundering daarvan – om in onszelf en de natuur de verwantschap te zien met het goddelijke, ofwel de verbondenheid van alles met elkaar. Ook laat Stufkens goed zien dat de weg van Franciscus volgen niet betekent dat alle beperkingen van ons individuele of collectieve menselijke leven bij voorbaat zijn verdwenen. Het valt op hoe zwaar het leven op sommige momenten is – maar ook hoeveel diepe vreugde er niettemin mogelijk is.
Het zevenvoudig pad dat Stufkens zo in Franciscus’ boodschap vindt, vat hij in de volgende woorden samen:
1
Ik buig in liefde en dankbaarheid voor het mysterie
En ik open mijn hart vol mededogen voor al wat leeft.
2
Ik zie alle schepselen als mijn broeders en zusters
En ik draag ze zoals ik zelf gedragen zou willen worden.
3
In overgave vind ik vrede en ongewapend ga ik de weg.
Vrede wens ik vriend en vijand.
4
Niets en niemand eigen ik mij toe;
Ik leef eenvoudig en alles wordt mij geschonken.
5
Ieders dienaar ben ik, niemands slaaf;
Zo geef ik gehoor aan mijn roeping.
6
Belangeloos ga ik om met de mensen,
In ieder groet ik het licht.
7
In vreugde leef ik dit leven,
Om mijn lippen zomaar een glimlach.
Achterin vindt de lezer ook een overzicht van jaartallen en een groot aantal noten met waardevolle verwijzingen naar de literatuur van en over Franciscus. Evenals een pagina met adressen en telefoonnummers van belangrijke instanties, tijdschriften, wandel- en reisorganisaties en dergelijke, zowel in Nederland als in Vlaanderen.
DE GESCHRIFTEN VAN FRANCISCUS VAN ASSISI bevat een uitvoerige goede inleiding op en een prachtige uitgave van alle teksten van Franciscus met waardevolle uitleg waar nodig. Aan het eind vind je een woordenlijst (met de uitleg van enkele begrippen), een naam- en zaakregister, en een register van teksten uit de bijbel.
