Inleiding
Deze nieuwe editie, volledig herzien, uitgebreid en met een andere vertaler dan in de eerste Nederlandse editie, verschijnt in het jaar dat het Centrum voor Geweldloze Communicatie in Den Haag haar tienjarig bestaan viert. De activiteiten van het centrum laten zien dat er behoefte is aan deze methode van communicatie (www.geweldlozecommunicatie.nl
De inhoud van het boek
Het eerste hoofdstuk van het boek geeft in vogelvlucht weer waar de methode Geweldloze Communicatie uit bestaat en vanuit welke visie op de mens Rosenberg werkt. De hoofdstukken die volgen gaan uitgebreid in op de elementen die in het eerste hoofdstuk al zijn aangereikt. Het gaat om je duidelijk uitdrukken door middel van vijf elementen: waarneming, gevoelens, behoeften, verzoek, mededogen. En ook: je inleven in de ander door middel van de vijf elementen. Communicatie met jezelf en met anderen is bij Rosenberg gebaseerd op: uiten = geven(van uit je hart), ontvangen = luisteren (met mededogen). Rosenberg baseert zijn methode en visie op communicatie op: het licht van je bewustzijn richten op de waarneming, gevoelens, behoeften en het verzoek. Een oordeel over gedrag of de persoon is daarbij levensvervreemdend. Elk mens verdient respect ongeacht het feitelijke gedrag. De dichtregel van Rumi geeft dit het beste weer: “Voorbij goed en kwaad ligt een andere dimensie. Daar zal ik je ontmoeten”(p. 31). Het hele boek laat zien dat geweldloze communicatie meer is dan het toepassen van een methode. In feite is het een stijl van leven.
Voor wie is het boek interessant?
Het boek is interessant voor al diegene die in hun werk en in hun naaste omgeving te maken hebben met geweld, agressiviteit en misverstanden in communicatie. Of met communicatie die nergens over gaat, een ‘praatje voor de vaak’ terwijl de wezenlijke kwestie niet wordt aangeroerd.
Het boek is ook interessant voor diegenen die bewust in het leven staan en dit bewustzijn een plek willen geven in hun dagelijks handelen. Ik denk daarbij aan mensen die non-dualiteit praktiseren. In het boek Non-dualisme van Philip Renard beschrijft hij dat er nog een weg te gaan is om volwassen te worden met je eigen behoeften en (kinderlijke)gedragsmogelijkheden nadat je je bewust bent geworden van het “ZELF”, je die realisatie hebt ervaren. Voor het gaan van deze weg kan het boek Geweldloze Communicatie een bijdrage leveren. Ook de navolgers en bewonderaars van Thich Nhat Hanh, zie bijvoorbeeld het boek Iedere stap is vrede, vinden in dit boek van Rosenberg een wereld van aanstekelijke voorbeelden.
De toegevoegde waarde naast het vele andere materiaal over communicatie
De toegevoegde waarde van het boek Geweldloze Communicatie, naast veel andere literatuur over communicatie, is het aanroeren en met voorbeelden illustreren van het gegeven dat er onder de techniek van ‘zenden en ontvangen’ – waarbij de boodschap (het wat) ingepakt wordt in aspecten (relationeel, expressief, appelerend en procedureel) – nog een wereld schuil gaat. Juist deze wereld kan als wij die exploreren, ons vreugde opleveren.
De leesbaarheid van het boek
Het boek leest als een trein. Het is aanstekelijk door de voorbeelden die in verhalende vorm worden weergegeven of expliciet als dialoog. De hoofdstukindeling is gebaseerd op de elementen van de methode. Grafisch worden de belangrijkste aspecten per hoofdstuk in aparte blokjes weergegeven zodat je snel iets terug kunt vinden. Het voorbeeldmateriaal bestaat uit een bonte verzameling van casuïstiek uit de trainingen en het dagelijkse leven van Rosenberg. Het zijn herkenbare situaties. De hoofdstukken worden afgesloten met een korte oefening en een uitgewerkte dialoog als voorbeeld van het element dat behandeld is in het betreffende hoofdstuk. Het boek levert ook lijsten met woorden die gevoelens, interpretaties van gedragingen en menselijke basisbehoeften weergeven. Deze woordenlijsten werken als handreiking om zelf verder te oefenen en helpen om het gelezene op je te laten inwerken.
Levert het boek een bijdrage?
Geweldloze Communicatie leert ons, om ons op een andere manier uit te drukken en naar anderen te luisteren. Het doorbreekt oude gedragspatronen, onszelf en anderen in een nieuw licht te zien en waar te nemen zonder te oordelen. Levert het boek hieraan een bijdrage?
Terwijl je leest komen je eigen voorbeelden te voorschijn en zie je ook mogelijkheden om het een volgende keer anders te doen. Elk hoofdstuk inspireert om naar het volgende hoofdstuk te gaan.
Het boeiende van het boek is dat er evenveel aandacht wordt geschonken aan de manier waarop we met onszelf omgaan en de valkuil die daar altijd op de loer ligt, verstrikt raken in moralistische zelfveroordeling, en hoe we met de ander omgaan. De twee onderdelen van het model (1. ons helder uitdrukken doormiddel van de vijf elementen en 2. ons inleven in de ander door middel van het model) worden steeds geïllustreerd en uitgelegd met behulp van de voorbeelddialogen. Voor mij als lezer leidt dit tot een beter begrip en beter hanteerbaar zijn van mijn ‘rode knoppen’. Het helpt werkelijk om te stoppen met classificeren, analyseren en vaststellen in hoeverre iets fout is bij ons zelf of bij de ander. Het verschaft inzicht in ons ‘ik moet ….’-gedrag.
Het element ‘mededogen’ (hoofdstuk 7 en volgende) is waarschijnlijk het moeilijkste element om te praktiseren. Maar zonder dat is de cirkel niet rond. Rosenberg geeft ook aan dat het heel moeilijk is op te brengen onze volledige aandacht te richten op de boodschap van de ander of op onze eigen behoefte aan mededogen. De literatuur en trainingen van Thich Nhat Hanh en Philip Renard en ook Henri Nouwen in bijvoorbeeld Open uw hart besteden hier ook veel aandacht aan. Rosenberg memoreert in zijn boek een uitspraak van Simone Weil die het vermogen om met mededogen aanwezig te zijn een ‘wonder’ noemt (p. 108). Juist in dit heel moeilijke gebied geeft het boek stap voor stap hanteerbare voorbeelden en instrumenten om mee aan het werk te gaan.
Tegen het eind van het boek, in hoofdstuk 12, worden handreikingen gegeven om jezelf vrij te maken van conditioneringen in denkpatronen en in je gedrag. Dit is het minst uitgewerkte hoofdstuk. Het onderwerp wordt aangesneden en wat kort door de bocht behandeld. De wijze waarop de voorbeelden worden behandeld geven mij de indruk dat de schrijver hier wat snel doorheen wandelt. Als iemand op dit gebied iets wil lezen, ervaring op doen, dan is het boek van Byron Katie Vier vragen die je leven veranderen (over haar en haar werk zie ook www.thework.com
De prijs van het boek
Het boek kost € 19,50. Voor wie nog in guldens omrekent nog steeds een behoorlijk bedrag. Maar als je ziet welke schat aan oefenmateriaal en inzicht je ontvangt door dit boek te lezen dan is het zijn prijs zeker waard.
Realiseert het boek de doelstelling?
Het boek is werkelijk ontwapenend en doeltreffend. Ik heb me geen moment verveeld bij het lezen en ben meteen gaan oefenen vooralsnog in kleine situaties. Alleen al het met de inzichten uit dit boek bewust kijken, voelen, luisteren naar je communicatie-inspanningen is een eye opener. Zelfs voor iemand die met communiceren en anderen helpen te communiceren het dagelijkse brood verdient.
Dan mijn opmerkingen over het Werkboek Geweldloze Communicatie.
Inleiding
Dit werkboek is geschreven bij de hierboven besproken nieuwe editie van: Geweldloze Communicatie: Ontwapenend en doeltreffend, door Marshell B. Rosenberg. Het werkboek is bedoeld om in combinatie met het boek van Rosenberg gebruikt te worden. Het is zinvol om apart voor dit Werkboek een recensie te schrijven. Hoewel ook dit boek geheel gaat over Geweldloze Communicatie heeft het een andere doelstelling als het boek van Rosenberg. De recensie kan de lezers helpen bij een keuze om dit werkboek te gaan gebruiken naast het boek van Rosenberg.
Doelstelling van het Werkboek
Het boek beoogt de ingrediënten te leveren die samen een leerplan kunnen vormen voor de beoefening van Geweldloze Communicatie. Dat kan een individueel leerplan zijn of een leerplan voor een groep die zich gevormd heeft om te oefenen met Geweldloze Communicatie.
Het boek kan gebruikt worden door mensen die weinig of geen ervaring hebben met Geweldloze Communicatie. Het is ook bedoeld om suggesties te leveren voor hen die wel ervaring hebben, maar tot verdieping willen komen. Of voor hen die na individuele oefening een groep willen vormen om te oefenen.
De inhoud van het boek
Het boek is opgebouwd uit een aantal delen. In deel I wordt aangegeven dat dit werkboek geen zelfstandig bestaan heeft zonder dat de lezer/gebruiker kennisneemt van het boek van Rosenberg. Dit is ook werkelijk zo. Zonder het lezen van de desbetreffende hoofdstukken in het boek van Rosenberg begin je weinig met het Werkboek. In deel II wordt beschreven hoe de individuele persoon met de oefeningen kan omgaan. Dit deel beslaat weinig bladzijden maar het is volstrekt duidelijk en uitnodigend. De individuele oefenaar kan in feite gelijk door naar deel IV.
Deel III behelst suggesties en oefeningen om het groepsproces te begeleiden, te richten en gericht te houden op Geweldloze Communicatie. Hoewel de suggesties laten zien dat er voor vele problemen alternatieve oplossingen zijn om met de groep aan te werken is dit toch niet een echt inspirerend deel. Als lezer wil ik eigenlijk niet nu al met deze mogelijke hobbels op de weg geconfronteerd worden. Voor mij als lezer zou het aantrekkelijker zijn als deel III en IV van plaats gewisseld worden van plaats in het boek.
In deel IV staan de werkelijke oefeningen. Voor elk hoofdstuk van: Geweldloze Communicatie: Ontwapenend en doeltreffend, staan de opdrachten voor elke deelnemer aan het leerplan. Hetzij ter voorbereiding op de groepsscessie hetzij voor de individuele oefeningen. Naast deze oefeningen worden per hoofdstuk ‘Leidersrichtlijnen’ aangegeven. Deze richtlijnen voorzien in oefeningen om tot verdieping en daadwerkelijke oefening te komen met jezelf, in de groep, in je dagelijkse leven etc. Door de voorbeeldantwoorden wordt voldoende duidelijk wat de bedoeling van de oefeningen is.
Dan bevat het boek ook nog enkele aanhangsels: suggesties, lijsten met begrippen van gevoelens en quasi gevoelens, behoeften. Daarnaast voorbeelden van feedbackformulieren en de Geweldloze Communicatie-memorycard om te gebruiken.
Voor wie is dit werkboek handig?
In elk geval voor ieder die na het lezen van het boek van Rosenberg meer oefenmateriaal wil hebben. Ook diegenen die een groep willen opzetten hebben met dit boek een prachtig leerplan en een hoop suggesties op het vaak hobbelige pad van groepen.
Een leerplan van 13 weken volhouden als individu of met een groep, is iets wat niet vanzelf gaat. Het kan zijn dat het oefenen veel vreugde brengt in de communicatie met jezelf en met anderen zodat doorgaan met het leerplan al doende motivatie levert. Dat is waar Geweldloze Communicatie op gericht is: vreugde ontlenen aan communicatie met jezelf en met anderen.
De gebruiker van het Werkboek krijgt meteen aan het begin de aanbeveling om bij zichzelf na te gaan aan welke behoeften en wensen het oefenen een bijdrage beoogt te leveren. Ook voor een groep is het een aanbeveling dit aan de start te doen. In het boek wordt er verder eigenlijk niet op teruggekomen, wellicht is dit iets wat steeds opnieuw bewust naar voren gehaald moet worden. Immers je behoeften en keuzes kunnen wijzigen door het oefenen, door oomstandigheden.
Het boek kan een handzaam naslagwerkje zijn voor diegenen die al meer ervaring hebben met Geweldloze Communicatie en het inspirerend vinden om dit materiaal te gebruiken.
Het boek levert toegevoegde waarde naast het boek van Rosenberg ook al staan in dat boek zelf ook oefeningen en suggesties doormiddel van de voorbeelden en de lijsten met woorden voor behoeften en gevoelens.
Door stapsgewijs met behulp van oefeningen inzicht en ervaring te geven in het gebruik van de vijf elementen van Geweldloze Communicatie (waarneming, gevoelens, behoeften, verzoek en mededogen) zal Geweldloze Communicatie bij gaan dragen aan de vreugde in ons leven.
Wellicht komt die vreugde bij het oefenen. Zelf vind ik weinig oefenmateriaal in het werkboek om juist die vreugde te vieren.
In het boek van Rosenberg komt al naar voren dat ‘mededogen’ met onszelf en met de ander een wonder is als het gerealiseerd wordt. Zo moeilijk is het. De oefeningen benaderen dit element, maar zoals het beschreven is in het werkboek is het vooralsnog niet uitdagend voor mij. De voorbeelden in het boek van Rosenberg werken hierbij voor mij als lezer meer inspirerend. Maar ik geef toe: ik heb nog niet de daaraan voorafgaande oefeningen gepraktiseerd. Het boek geeft duidelijk aan dat er stappen inzitten en dat niet alles op één dag gaat. Waarschijnlijk ben ik als lezer nu te ongeduldig en wil ik het resultaat tussen de letters vinden.
De prijs van het werkboek ( € 17,50) is heel reëel. Je krijgt een compleet leerplan aangeboden om de eerste en volgende stappen te zetten op het inspirerende pad van Geweldloze Communicatie.
Tot slot
Al met al kan doormiddel van dit werkboek een brede kring van beoefenaars van Geweldloze communicatie bereikt worden. Diegenen die niet naar een training kunnen gaan van het Centrum voor Geweldloze Communicatie hebben met dit werkboek goed materiaal om zelf een groep te starten of individueel te oefenen.
Het boek is geslaagd in de opzet om mensen de mogelijkheid te bieden kennis te nemen en te oefenen op een gerichte manier met Geweldloze Communicatie.
