J.M. Coetzee, Elizabeth Costello: Eight Lessons, London (Secker & Warburg) 2003, 230pp.

Een bijzondere literaire tekst. In de eerste plaats boeiend om te lezen, prachtig gecomponeerd, en een intellectueel genoegen.
Misschien wat minder spannend voor diegenen voor wie sommige van de aangesneden menselijke vraagstukken minder interessant zijn om diepgaand aan de orde gesteld te zien worden: ouder worden, de verantwoordelijkheid en de positie van de schrijver in de samenleving, kan een mannelijke auteur op een bevredigende wijze dus van binnen uit doorleefd een vrouwenkarakter in een roman neerzetten, de verhouding mens-dier en de behandeling van dieren door de mens, de relatie van schrijvers onderling, soorten literatuur van Afrika, de opkomst en rol van de humaniora (literaire en tekst-wetenschappen vanaf de tijd van het humanisme in de Renaissance) in de westerse cultuur, de verhouding van literatuur en wetenschap en van literatuur en geloof (alle opgevat als activiteiten die van bepaalde denkbeelden of vooronderstellingen uitgaan), enzovoort. Dat zijn er nogal wat, ik heb nog veel weggelaten, bijvoorbeeld de rol van het christendom!
Maar de argumentaties, de dialogen, de compositie, en de setting van de gebeurtenissen in het nomadenbestaan van de hoofdpersoon, met de nodige couleur locale en beschrijving van het lezingencircuit, enzovoort, is zo briljant dat de rest vanzelf meekomt.
Een boek dat een aangename ongerustheid achterlaat: waar zou Coetzee precies op gedoeld hebben in deze roman, die evenals zijn andere zeker autobiografische trekjes heeft? Waarom eindigt dit boek met een brief uit een andere eeuw, die als hartekreet om redding toch prachtig bij de toon van het voorgaande aansluit? In hoeverre gaat het om een ontboezeming van een toevallige romanschrijver in dit boek, en in hoeverre om ons aller eindige en tekort schietende leven dat niettemin zo’n rijke ervaring kan zijn?
Van dezelfde auteur zie ook: In ongenade, Jongensjaren, Portret van een jongeman.