Kernwoorden: Abraham, activistische, Aleid C. Swierenga, angsten, archetypen, christendom, coach, compassie, deportaties, dichter, Eenzame man, eiland, geloof, goud, inspirerend, intuïtief, kloosterleven, leger, leven, levensvragen, levensweg, manicheese joodse gnostische invloeden, meester, misbruik, mythologische, ordening, reciteren, Simoerg, spiritualiteit, subtiele, succes, T.S. Eliot, terugkijken, Upanishaden, vertellen, vogels, volk, vroomheid, worden, worsteling
Onder meer op deze pagina:
Inleiding
Dit boek stelt de reis voor van een aantal vogels naar hun vorst, Simoerg (wat “dertig vogels” betekent), in diens paleizen in een ver land.
Het is een allegorie op de reis van de ziel naar God, die samenvalt met het ontdekken van de eenheid van de ziel met God.
Het einde van de reis naar God wordt bereikt in het paleis van Simoerg. Dat is echter het begin van de reis in God. Zo legt Raficq Abdullah uit in zijn inleiding.
Overzicht: de reis van de ziel naar God
Laat ik beginnen met een citaat.
Het stamt van het moment na de aansporingen tot de reis en de afwijzingen, het regelrechte verzet of de tegenwerpingen van diverse ‘vogels’ die aan het begin van de reis voorafgaan. De hop is degene die tot de reis heeft opgeroepen en de tegenwerpingen ontmaskert en weerlegt.
Op een bepaald moment dringt tot de vogels door dat de reis waardevol is, waarop de hop uitlegt wat de reis inhoudt.
“Elke gedachte aan het zelf is in de minnaar gestorven.
Als je de greep verbreekt die het zelf heeft op het hart,
Bereik je het doel – zo kom je tot het licht.
Een minnaar verbrandt alles wat hij of zij bezit.
Als je gezegd wordt: ‘Zweer je geloof af’, gehoorzaam dan.
Zelf en geloof moeten verdwijnen. Liefde gaat vroomheid te boven.
Liefde bekommert zich niet om ketterij of geloof.
Liefde gaat gepaard met bitter verdriet en hartenbloed.
Liefde gedijt op onblusbare pijn, ze rijt de ziel uiteen
En weeft de draden dan weer samen. Liefde overwint alles,
Ze geeft levenskracht aan al wat leeft.
Wie de voet op het pad der liefde durft te zetten
Is aan geloof en ongeloof voorbij – lichaam en zelf zijn verslagen.
De sterke kracht waar de weg om vraagt behoort je toe.
Dan ben je de taak waardig. Vang de reis aan zonder vrees.
Wees kalm. Zet je kinderlijke angsten opzij en bied als helden
Het hoofd aan de honderden problemen die je wachten.” (33)
Ik heb dit citaat gekozen omdat het iets weergeeft van de radicaliteit die de keuze voor deze weg en het doel ervan inhoudt. En ook omdat de kern van die radicaliteit de liefde is, die ook een onvoorwaardelijk vertrouwen omvat dat het doel bereikt kan en zal worden, ongeacht de moeilijkheden van de reis, die volledig verlies van zelf en overgave van alles omvatten. Over de liefde gaat het trouwens vaker in dit boek, er zijn verschillende vormen van (53).
Nadat de hop tot leider is gekozen, komt de tocht echt in zicht. Achtereenvolgens komen de moeilijke situaties – echt of vermeend – aan de orde die de vogels meemaken en aan de hop voorleggen, en luisterend naar zijn antwoorden kan de lezer zich met de vogels identificeren die nu op weg zijn. We krijgen de indruk dat maar weinig uitvluchten en gehechtheden niet de revue passeren – en allemaal worden ze in het licht van het doel van de reis gehouden, en blijft er niets van over.
Hoewel het oordeel soms mild is:
“De gierige vogel
‘Ik ben dol op goud. …Als ik geen goud heb, voel ik me
aan handen en voeten gebonden. …’
De hop geeft hem ten antwoord: ‘Jij bent verblind door
uiterlijkheden en in je hart gloort nooit de waarde
Van wat echt telt. …
Snap je dan niet waar het echt om gaat?
…
Als je als een bok op de haverkist zit
En niemand in je rijkdom laat delen,
Heb je er zelf niets aan, je hebt er geen profijt van,
Maar als je een munt geeft aan een arme sloeber,
komt dat jullie allebei ten goede. Wie goud heeft,
Kan velen van dienst zijn, maar goud maakt ook dieven.
Voor een winkel moet je huur betalen
En soms is de prijs je eigen ziel. Je offert alles op
Voor je zaak, zelfs de mensen die je dierbaar zijn
En dan heb je uiteindelijk niks. We kunnen alleen maar hopen
Dat geluk je een ladder onder de galg laat. Dat wil niet zeggen
Dat je helemaal geen gebruik mag maken van werelds goed.
Je moet echter met gulle hand uitdelen van je bezit.
Alleen zo heb je er iets aan. Al kun je dan
Het wereldse leven niet helemaal achter je laten,
Je kunt je wel bevrijden van rijkdom en status mijden.'”
Wie denkt, dat je bij deze zinsneden vooral moet denken aan nadruk op vroomheid en spirituele groei, verwijs ik alvast ook even naar een zin uit het gedicht over de ‘waarachtige vogel’ (62):
“De waarachtige vogel
‘…’.
‘…’,
Zegt de hop. ‘De beloning die je te wachten staat
Is als je rechtvaardig optreedt eindeloos veel groter,
Dan wanneer je je hele leven wijdt aan verering en gebed.
Niets getuigt van zoveel moed als rechtvaardig handelen.
Dat is de ware dapperheid die van ons wordt gevraagd.'”
En moed – om ieder sprankje zelfzucht op te geven – is beslist een van de zaken die op het spirituele pad een van de noodzakelijkste voorwaarden is.
Volharding ook.
Al lezende maken wij de vogels mee bij de verschillende stappen die zij op de weg zetten, zodat ze zichzelf leren kennen en steeds dichter bij het doel komen.
Doorkijkjes naar historische figuren, waaronder Socrates (!), en gedichten over heiligen, onderbreken de verhalen en commentaren over de vogels. Het zijn evenzovele verwijzingen naar wat we op de weg kunnen verwachten.
Tenslotte, als we door verschillende Valleien – van Zoeken, Liefde, Inzicht, Onthechting, van Armoede en Uitwissing – zijn gegaan, komen we ten slotte aan bij het koninklijke hof. Maar … wat daar gebeurt raad ik u aan zelf te lezen.
Beoordeling
Dit werk (en de dichter) stamt uit Perzië, uit de twaalfde eeuw. Het is een openbaring om in deze uitgave de combinatie te lezen van subtiele spirituele inzichten, op een prachtige wijze in een verhaal en verhaalvormen gegoten, met buitengewone nuchterheid en realisme over de praktische kanten van het leven van iemand die ‘door de moeilijkheden van de woestijn heen’ zowel in het geestelijke als in het materiële de weg wil vinden naar ‘het paleis van de koning’.
De dichter put duidelijk uit een levende ervaring. Uit een cultuur waarin oog is voor niet alleen de grote tegenstellingen die in de wereld en de mens te onderscheiden zijn, maar ook de subtiele, tot de meest innerlijke toe.
Er wordt gerefereerd aan Mozes, Jezus en Mohammed, en de waarden van het christendom worden vergeleken met die van de islam, in het prachtige verhaal over de sjeik San’an die vanuit Mekka op zoek gaat om in Byzantium zijn christelijke geliefde te vinden …
Aan het eind van het boek geeft vertaalster Aleid Swierenga waardevolle informatie over de bronnen die zij gebruikt heeft. Haar vertaling is doorvoeld en loopt prachtig. Soms vermoed ik dat het Perzische origineel misschien wat meer humor of zachtheid toont dan in ons hardere Nederlands overkomt, maar ik ken het Perzisch niet, dus misschien sla ik de plank op dat punt helemaal mis. De beschreven vogels zijn universeel herkenbaar maar tegelijk hebben ze toch vermoedelijk af en toe wel een typisch Perzische of islamitische trek, en dat vergeet je bijna als je dit boek leest, zo dicht komen de figuren bij je!
De dialektiek en subtiliteit waarmee in dit werk over de spirituele weg geschreven wordt, is van hoge waarde.
Ten slotte
Ik beveel deze uitgave zonder meer sterk aan aan ieder die over het spirituele pad wil leren, in het bijzonder aan degenen die enigszins met de taal van de monotheïstische godsdiensten (jodendom, christendom, islam) bekend zijn. Het accent op de eenheid die zo belangrijk is voor het begrijpen van doel en weg maakt deze tekst overigens ook geschikt voor vergelijking met (non-dualistische) teksten uit de Aziatische godsdiensten, zoals hindoeïsme (Advaita Vedanta), taoïsme en boeddhisme. Maar allereerst is dit gewoon een prachtige tekst om te lezen, mooi uitgegeven, en zeer leerzaam.
Een prachtgeschenk.
Naar inhoudelijk meest verwante eerstvolgende pagina
Naar chronologisch eerstvolgende pagina
© Boudewijn Koole – be free to cite and copy but please refer to this page or to www.bk-books.eu
URL: www.bk-books.eu/bespreking/de-samenspraak-van-de-vogels | Version 2.001 29 December 2009 (version 1.1: 28 December 2009)
