Kernwoorden: beleven, coach, dienstbaarheid, diepere, doel, eiland, ervaring, essays, esthetische, geheugen, gezamenlijk, innerlijke ervaring, Japanse, kunstenaars, kunstuitingen, leiderschapsstijl, leidinggevenden, leven, literatuur, Maarten van Buuren, mystici, Nederlandse, opdrachten, overleven, perspectieven, risicofactoren, stijl, teams, vragenlijsten, waar, werksituatie, Zen-leraar, zingeving, zoeken, zoektocht
Onder meer op deze pagina:
Inleiding
In het boek staan essays over waarneming, beeld en geheugen en de invloed hiervan op ‘innerlijke waarneming’. Maarten van Buuren zegt zelf in zijn woord vooraf: “In mijn essays volg ik kunstenaars en denkers op zoek naar innerlijke ervaring. Wij missen misschien de bestemming waarheen mystici uit vroeger dagen hun ziel omhoog stuurden. Maar de denkers van onze tijd blijken desondanks mystici, mystici zonder God.”
Ik ben het boek gaan lezen omdat ik door de hoorcolleges van Maarten van Buuren over Op zoek naar de verloren tijd van Marcel Proust gegrepen ben door de zoektocht van Maarten van Buuren naar innerlijke ervaring. De zoektocht naar de extatische ervaring, de ervaring die het leven zin geeft en – die daarmee de diepere zin van het leven bloot legt?
Mijn recensie kan de lezer die zoekt naar een diepe ervaring in het leven, bij het lezen van literatuur, het deelnemen aan kunstuitingen en in het leven van alle dag op het pad zetten om dit boek te lezen. De essays geven een mooie leidraad hoe en waardoor de innerlijke ervaring mogelijk tot stand komt.
De recensie kan helpen om dit boek te lezen en zo kennis te nemen van literatuur die wellicht anders niet gekozen zou zijn. Het lijkt een boek van een filosoof met letterkundige artikelen. Het blijkt een toegankelijk boek voor wie de moeite neemt het geheel te lezen en nog eens het begin opnieuw te lezen.
Overzicht van de inhoud en doelstelling van het boek
In het boek staan een serie essays die gaan over ‘innerlijke ervaring’. Het zijn redelijk korte essays, waarbij wel wordt uitgegaan van enige belezenheid van de lezer. De definitie die in dit boek gebruikt wordt voor innerlijke ervaring is ontleend aan George Bataille: “Deze ervaring doet zich voor als het redelijk denken de mens ontvalt en hij terecht komt op een plaats van ‘niet weten’. De mens moet zijn denken dienstbaar maken aan een ervaring van niet-denken.” (32).
In de essays worden achtereenvolgens materiaal aangedragen hoe de ervaring van ‘niet weten’ tot stand kan komen, welk vehikel daarbij dienstbaar kan zijn en waar en waarom de mens deze ervaring zoekt. Hoe de zoektocht door gaat nu de mens die ervaring, die mystieke beleving, niet meer vindt bij god in het geloof. Huivering, vergelding en wraak; extase, taal en kunst; mystieke vervoering door het ervaren van eenwording in de liefde voor een ander persoon zoals bij de schrijver Robert Musil. Een beeld in het geheugen opgeslagen dat bij een hernieuwde confrontatie een ‘onwillekeurige’ herinnering oproept en zo leidt tot een mystieke ervaring zoals in Op zoek naar de verloren tijd van Marcel Proust. En ook de schoonheid van het onvolmaakte, een essay over de ontwikkeling in de schilderijen van Vincent van Gogh.
In feite behelst elk essay een uitwerking, met hulp van voorbeelden uit literatuur, beeldende kunst en film, hoe wij als mensen op zoek zijn naar de ‘innerlijke ervaring’, de momenten van ‘niet weten’ en tegelijk ‘niet denken’. Het stil vallen van het denken dat vergezeld gaat van een overweldigende innerlijke ervaring, wordt in deze essays toegelicht. De doelstelling van het boek kan geformuleerd worden als het aanreiken van kennis hoe taal en beeldkunstenaars vormgeven aan het proces van hun zoektocht naar een mystieke ervaring, hun zoektocht naar het opnieuw vinden van een eerder moment van vervoering. De essays zijn stuk voor stuk en gezamenlijk een handreiking, een vehikel, om de lezer te laten kennisnemen van denkrichtingen van (levens)kunstenaars in dit gebied van het bereiken van ‘niet denken’, het bereiken van een mystieke ervaring. Dit boek helpt bij het dieper door dringen in het eigen denken, de eigen zoektocht naar innerlijke ervaring.
Is het boek relevant?
Ja, het boek biedt een scala van voorbeelden in de kunst, vooral de literaire kunst, maar ook in filmkunst en bij de schilder Van Gogh die kunnen helpen te komen tot een beleving die dieper gaat dan onze dagelijkse ervaringen. De essays laten zien hoe kunstenaars, mensen zoeken en ook komen tot een beleving die een vergelijk is met een mystieke ervaring van een gelovig (in God) iemand. En hoe dit leidt tot een zingeving in het dagelijkse bestaan.
De verzameling essays reiken op een inspirerende en breed informerende manier een wijze van zoeken en vinden van zingeving aan het leven in de huidige tijd. De tijd waar voor velen God niet meer bestaat en mensen geen oefening volgen in religieuze ervaringen.
Door de lezer te helpen een wijze van kijken, van ervaren te ontdekken worden wegen om tot innerlijke ervaring te komen zichtbaar/toepasbaar, waar voorheen wellicht over heen gelezen werd, die niet gezien werden als mogelijkheden om tot een eigen innerlijke ervaring te komen.
Het boek is actueel omdat velen bezig zijn met een zoektocht naar zingeving in dit leven. Het biedt een overtuigende nieuwe wijze van kijken naar de onderwerpen die worden aangesneden.
Het bijzondere van het boek vind ik dat enige oefening nodig is om de schrijver te volgen. Wie het opbrengt om door te lezen begint in de loop van het boek een prachtige cirkel in de opbouw van de essays te ontdekken. Het opnieuw lezen van de eerste essays nadat het laatste is gelezen, levert het materiaal om deze cirkel te zien en zo naar eigen gevoelens, ook naar eigen huivering, vergelding en wraak, te kunnen kijken als mogelijkheden om tot een ‘innerlijke ervaring’ te komen.
Het boek heeft een toegevoegde waarde naast alle ‘spirituele’ literatuur. Het levert de lezers een diepere kijk op dat wat de betreffende kunstenaars ervoeren en zochten in hun leven. Deze manier van kijken naar de zoektocht van de kunstenaars helpt ons bij het ‘ervaren’ in het eigen leven. Het leven wordt op een zeer welkome manier minder oppervlakkig, als af en toe iets daarvan ook in het eigen leven tevoorschijn komt.
Het boek is de prijs van 24,75 zeker waard. Het is handzaam en je kunt het essay voor essay lezen. De opbouw, die goed naar voren komt in de inhoudsopgave, maakt dat je steeds na het even weg te leggen weer snel de draad te pakken hebt. De inhoud is aansprekend, je maakt ezelsoren in bepaalde pagina’s en na verloop van tijd pak je het nogmaals om weer terug te lezen en zo je eigen oefening/wijze van ervaren te verdiepen.
Eindoordeel
Een intrigerend boek voor diegene die met zingeving bezig is in eigen leven, die met kunstuitingen omgaat als vehikels om tot ‘innerlijke beleving’ te komen. Het zijn prachtige essays voor lezers die graag geholpen worden kunstuitingen in een diepere laag te ervaren. En in ieder geval zijn de essays interessant om de betreffende kunstenaars beter te leren kennen.
