Kernwoorden: buitenbijbelse, Christianity, delen, dienst, Early, gehecht, geheim, gewoontes, gnosticism, heilige, kern, kerngezegden, omwentelingen, opvoeding, schriften, verbonden, William Dych, zondagse
A. (Androgyny) historically
Historically the main authors of androgyny are the mystic Jacob Boehme (1575-1624) and his followers as well as John Scottus Eriugena (Ninth Century) and the Gnostic authors who produced a.o. the Gospels of Philip and of Thomas (about Second viz. First Century). Their works are introduced and described in detail.
The roots of androgyny are old traditions of the return of Adam and Eve to their original androgynous state in combination with motifs of the Holy Marriage, the Mother Goddess, of Sophia the Jewish and Hellenistic Wisdom and of Anthropos the Jewish-Gnostic Man-God (traces of the return to the original androgynous state and comparable motifs also to be found in Egypt and with Plato). These traditions were used in support of positive as well as negative views of sexuality. The Jew Philo of Alexandria (First Century) denounced both sexuality and mythology in favour of his rationalism and patriarchical suppositions. During the adaptation of Early Christianity to Roman Society (in which process it became Catholic) it choose for this negative line although it tolerated procreation (the main ideal being virginity). Although in this process the traditions and the spirituality of androgyny were nearly condemned to silence, they later reappeared (among others very prominently with Jacob Boehme), showing the Christian ambivalence to sexuality and spirituality. These traditions of androgyny parallel and in fact form the roots of the psychologists C.G. Jung’s valuation of alchemy and early mythology.
2. (Androgyny) systematically
Systematically the traditions of androgyny are closely related to the view of Adam as Image of God (both androgynous!), often combined with the view of man as micricosm. Androgyny is accompanied by holistic views concerning the union of all polarities and oppositions, of which it is a strong symbol (about this, see now also a lecture with theses in Dutch language). In this respect it opposes the superposition of Creator above Creation and of spirit above matter as foundations of Christian and Western patriarchy and rationalism. The ever returning occurrence of androgyny within Christianity does not only ask for a revaluation of Christian views of sexuality and spirituality but also of the position of woman next to man and of experience (for example gnostic experience) next to reason and science in Western culture.
See further:
Extensive summary of dissertation,
Summary of lecture: ‘Relation between religion, patriarchy and matriarchy in Western culture’
[Actual links referring to this abstract or page:
- Jacob Boehme Resources
]
belonging to the dissertation of Boudewijn Koole, Man and Woman are One: Androgyny in Christianity, particularly in the works of Jacob Boehme, successfully defended on 11th September 1986 at the University of Utrecht
I According to Boehmes views not only the female is victim of the Fall because she is subordinate, but the male as well because he is dominant.
III The parallellism and mutual confirmation (in important parts of the Western tradition since Philo of Alexandria) of 1. Gods transcendance in relation to the world, 2. the superposition of man above woman, and 3. the valuation of intellect above sensuality viz. above the rest of the mind, deserve further research, as well as possible alternatives to their functioning.
IV The fact that androgyny (as an attempt to do justice to de many aspects, meanings and forms of sexuality) within the Christian tradition shows traces of a stamping by its patriarchal context, reveals the patriarchal character of that context, but at the same time proves the possibility of alternatives in this respect.
V Comparative research of patriarchal and/or matriarchal aspects of Jewish, Christian and Islamic religions and cultures deserves high priority for social-actual as well as historical-scientific reasons.
VII The fact that intercourse as well as abstinence of it can be and have been viewed as beneficial to the spiritual life of humans with God, is not only connected with the fact that humans are spiritual-corporeal beings, but also with the fact the maleness and femaleness of humans has meaning not only in the corporeal plane, as the study of androgyny demonstrates.
VIII To the understanding of the functioning of patriarchal viz. matriarchal views and structures, its mostly unconscious (token for granted) character is a datum not to be underestimated.
X The connection of the female and the spiritual is just as less compelling as the opposition of the spiritual and the rational absolute.
XI The view, a.o. of Gnostics, of Eriugena and of Boehme, that God has a knowable (anthropomorphic) as well as a not knowable side, has as deep a meaning as the view that Man is Gods Image.
XIV The relationship of the New Testament notions of a lower god (i.e. the ruler of this age, that is of this world in contrast with the future or heavenly world; cf. EvJoh 12:31, I Cor 2:6-8, II Cor 4:4, Eph. 2:2) with the Gnostic ones, invites to further research of the development of the Christian and Gnostic images of God from the Jewish one.
XV Because the prohibition of making images can hardly bear upon the use of mythical symbols as such (because this would make religious language impossible), it seems adequate to seek its application much more in the rejection of too much identification than in identification (as a means) as such.
XVI Because science nearly by definition confines itself to what is measurable and as such comparable (i.e. except insofar that limitation itself is not being funded upon measurability), scientific criteria are universally valid only insofar as they satisfy, apart from scientific, also extra-scientific criteria which are aimed at universal validity.
XVII Topitsch’ rationalistic objections agains the logical ‘emptiness’ of many terms used by Hegel and Marx fail to appreciate the fact that their (at least partial) ‘emptiness’ or ‘openness’ is a necessary condition to the ongoing development of the meanings of terms viz. to an elementary aspect of the continuation of cultures.
Cf. E. Topitsch, Sozialphilosophie zwischen Ideologie und Wissenschaft, Neuwied a.Rh./Berlin 1973-3, 285-296.
XVIII The fact that (modern-)scientific consciousness is only one from viz. next to more forms of consciousness, is a fruitful point of view for the comparition of Marxist en Christian traditions of thought, as well as for the investigation of the relation between worldview (viz. belief) and (modern) science.
XIX An important difference between a really ‘enlightened’ consciousness and that of ‘Enlightenment’ is, that the first one implies a permanent investigation of and working on its own presuppositions (as a conscious activity), whereas the latter one displays tendencies to absolutization (of reason).
XXI The interpretation of Adams sleep as a narrowing of consciousness viz. a loss of his divine consciousness, illustrates that also in Western traditions attention has been payed to ‘higher’ or ‘enlightened’ consciousness.
XXII An important point of comparison between (a.o. Christian) belief, (modern) science, and mysticism, is the question to which degree within each of these can be found freedom or rather forms of open or hidden, conscious or unconscious structural exercise of power.
XXIII The use of language by Boehme, by Wittegenstein and by the Zen-buddhist koan is comparable in its respect for the distinction between what can be said and what cannot.
behorende bij het proefschrift Man en vrouw zijn een (De androgynie in het Christendom, in het bijzonder bij Jacob Boehme), aan de Rijksuniversiteit te Utrecht op 11 september 1986 met succes verdedigd door Boudewijn Koole
I In Boehme’s visie is niet alleen de vrouw het slachtoffer van de zondeval omdat zij ondergeschikt geworden is, maar ook de man omdat hij dominant geworden is.
III De parallellie en onderlinge bevestiging (in belangrijke delen van de westerse traditie sinds Philo van Alexandrië) van 1. de transcendentie van God ten opzichte van de wereld, 2. het stellen van de man boven de vrouw, en 3. de waardering van het verstand boven de zinnelijkheid resp. boven de rest van de geest, verdienen nader onderzocht te worden, evenals mogelijke alternatieven betreffende het funktioneren ervan.
IV Dat de androgynie (als poging om recht te doen aan de vele aspekten, betekenissen en vormen van de sexualiteit) in de christelijke traditie sporen vertoont van een stempeling door haar patriarchale kontekst, brengt het patriarchale karakter van die kontekst aan het licht, maar toont tevens aan dat er op dit punt alternatieven zijn.
V Vergelijkend onderzoek naar patriarchale en/of matriarchale aspekten van de Joodse, Christelijke en Islamitische godsdiensten en kulturen verdient zowel om maatschappelijk-aktuele als om historisch-wetenschappelijke redenen hoge prioriteit.
VII Dat zowel onthouding als geslachtsgemeenschap gezien (kunnen) worden als bevorderlijk voor het leven met God, hangt niet alleen samen met het feit dat mensen geestelijk-lichamelijke wezens zijn, maar ook met het feit dat het man en vrouw zijn van mensen niet alleen op het lichamelijke vlak betekenis heeft, zoals de studie van de androgynie aantoont.
VIII Voor het inzicht in het funktioneren van patriarchale c.q. matriarchale opvattingen en strukturen, is het veelal onbewuste (vanzelfsprekend geworden) karakter daarvan een niet te onderschatten gegeven.
X De koppeling van het vrouwelijke aan het spirituele is net zo min dwingend als de tegenstelling van het spirituele en het rationele absoluut.
XI De opvatting, o.a. van Gnostici, van Eriugena en van Boehme, dat God een kenbare (mensvormige) en een onkenbare zijde heeft, heeft evenzeer een diepe betekenis als de opvatting dat de mens beeld van God is.
XIV De verwantschap van de nieuw-testmentische voorstellingen van een lagere god (t.w. de overste van deze eeuw, d.w.z. van deze wereld in tegenstelling tot de toekomende of hemelse wereld; vgl. EvJoh 12 vs 31, I Kor. 2 vss. 6-8, II Kor. 4 vs 4, Ef. 2 vs 2) met de gnostische, nodigt uit tot nader onderzoek naar de ontwikkeling van het christelijke en het gnostische godsbeeld uit het joodse.
XV Aangezien het verbod tot het maken van beelden moeilijk betrekking kan hebben op het gebruik van mythische symbolen als zodanig (omdat dit religieuze taal onmogelijk zou maken), verdient het overweging de toepassing veel meer te zoeken in de afwijzing van té sterke identifikaties dan in de afwijzing van identifikatie (als middel) als zodanig.
XVI Aangezien de wetenschap zich bijna per definitie beperkt tot het meetbare en als zodanig vergelijkbare (t.w. behalve inzoverre die beperking zelf niet op op meetbaarheid gefundeerd wordt), zijn wetenschappelijke uitspraken slechts universeel geldig voorzover zij behalve aan wetenschappelijke ook aan op universele geldigheid gericht buiten-wetenschappelijke kriteria voldoen.
XVII Topitsch’ rationalistische bezwaren tegen de logische ‘leegheid’ van veel door Hegel en Marx gebruikte termen miskennen het gegeven dat voor de voortschrijdende ontwikkeling van de betekenissen van termen c.q. voor een elementair aspekt van het voortbestaan van kulturen, hun (minstens partiële) ‘leegheid’ of ‘openheid’ een noodzakelijke voorwaarde is.
Vgl. E. Topitsch, Sozialphilosophie zwischen Ideologie und Wissenschaft, Neuwied a.Rh./Berlin 1973-3, 285-296.
XVIII Dat het (modern-)wetenschappelijke bewustzijn maar één uit resp. naast meerdere vormen van bewustzijn is, is een vruchtbaar gezichtspunt voor de vergelijking van marxistische en christelijke denktradities, en voor het onderzoek naar de verhouding van wereldbeschouwing (resp. geloof) en (moderne) wetenschap.
XIX Een belangrijk verschil tussen een werkelijk ‘verlicht’ bewustzijn en dat van de ‘Verlichting’ is, dat het eerste permanent onderzoek naar en het werken aan zijn eigen voorwaarden (als bewuste aktiviteit) impliceert, terwijl het laatste tendenzen tot verabsolutering (van de rede) vertoont.
XXI De uitleg van Adam’s slaap als bewustzijnsverauwing c.q. verlies van zijn goddelijk bewustzijn illustreert dat er ook in westerse tradities aandacht voor ‘hoger’ of ‘verlicht’ bewustzijn geweest is.
XXII Een belangrijk punt van vergelijking tussen (o.a. christelijk) geloof, (moderne) wetenschap, en mystiek, is de vraag in hoeverre bij ieder van deze sprake is van vrijheid dan wel van vormen van openlijke of verborgen, bewuste of onbewuste strukturele machtsuitoefening.
XXIII Het taalgebruik van Boehme, van Wittgenstein en van de Zen-boeddhistische koan is verwant in het respekt voor het onderscheid tussen het zegbare en het onzegbare.
