L. Michael White, From Jesus to Christianity: maak een begin met het leren kennen van de historische context (bespreking)

Dit boek verscheen in 2004 en heeft enkele grote voordelen boven andere inleidingen. Het verschaft veel betrouwbare basisinformatie in uiterst leesbare en toegankelijke vorm. Wel is het jammer dat er geen register van auteursnamen is aan het eind van het boek. Belangrijker en wellicht daarmee samenhangend is dat het boek enkele belangrijke onderwerpen teveel buiten beeld laat, te weten de relatie van de verschillende stromingen onder de volgelingen van Jezus met de Qumranbeweging, de Qumrangeschriften en de andere geschriften uit of verwant aan de Henochitische traditie (die gekenmerkt wordt door apokalyptische voorstellingen, hemelreizen, hemelbeschrijvingen, vergelijkbaar met die van Daniel en van de Openbaring aan Johannes). Ook de gemeente in Jeruzalem die geleid werd door de broer van Jezus, Jacobus, en andere christen-Joodse stromingen komen er maar mager af in dit boek, hetzelfde geldt voor de gnostische geschriften en stromingen. Dit betekent dat de niet geïnformeerde lezer al gauw kan denken dat hier de complete achtergrond van het latere christendom aan de orde komt, en de daarmee samenhangende verschillen tussen de drie Abrahamitische religies Jodendom, christendom en islam. Dat is beslist niet het geval. Waarom dit boek toch erg waardevol is, heeft te maken met de informatie over de context en inhoud van de bekende boeken van het Nieuwe Testament en de bekendste stromingen die achteraf gezien nog bij het latere kerkelijke christendom pasten. Die informatie doet namelijk verder in redelijke mate (behoudens de hierboven genoemde otekorten) recht aan de historische context ervan zoals die wetenschappelijk is ontdekt en bestudeerd. En doet dat op een buitengewoon leesbare en inzichtelijke wijze. Als eerste introductie in de wereld achter het Nieuwe Testament is dit boek waardevol. Mits de lezer beseft dat de grote tradities zoals de drie hierboven genoemde Abrahamitische dat alleen zijn dank zij het kanaliseren en uitschiften van vele originele, aanvankelijk vaak slechts beperkt verwante deelstromingen, zij het dat die historisch niet minder interessant zijn (en onmisbaar om de grote stromen te begrijpen!), en zonder welke het beeld van de oorsprong van de grote tradities nooit compleet en betrouwbaar is. Zoals wel te zien is aan de ontwikkelingen van vele religies en vergelijkbare culturele stromingen in onze eigen tijd: zeer veelvormig. Hoewel hier en daar met leemtes, biedt dit boek niettemin veel waardevolle basisinformatie. Dat is geen geringe prestatie als het onder meer gaat over de hellenistische smeltkroes waarin de Joden tweeduizend jaar geleden alle kanten opgingen, waaronder – maar zeker niet alleen – die van het latere ‘christendom’.